Ogłoszenie - Teatr Lalka

W związku z przypadającą w grudniu tego roku dwudziestą rocznicą śmierci Jana Wilkowskiego – reżysera, inscenizatora, lalkarza, wieloletniego kierownika artystycznego Teatru Lalka, autora scenariuszy teatralnych i telewizyjnych, pedagoga, pragniemy przypomnieć sylwetkę wybitnego artysty. 

Absolwent Szkoły Dramatycznej Teatru Lalek Janiny Kilian-Stanisławskiej, zadebiutował w jej przedstawieniu Pani Twardowska rolą Mefista w Teatrze Niebieskie Migdały (przemianowanym później na Teatr Lalka).  Od 1952 do 1969 roku pełnił funkcję kierownika artystycznego Lalki. W tym czasie powstały jego słynne, nagradzane na międzynarodowych festiwalach przedstawienia, m.in.: Wielki Iwan (1954), Guignol w tarapatach (1956), Zaczarowany fortepian (1957) O Zwyrtale Muzykancie, czyli jak się góral dostał do nieba  (1958), Tygrys Pietrek (1962), My i krasnoludki (1967). Wszystkie zrealizowane we współpracy ze scenografem, Adamem Kilianem. O roli paryskiego lalkarza Jeana-Wilkowskiego w Guignolu w tarapatach, spektaklu zbudowanych na zasadzie teatru w teatrze i jednocześnie utrzymanym w Brechtowskiej konwencji teatru epickiego, z songami komentującymi sceniczne zdarzenia, tak pisał Henryk I. Rogacki:  „W postaci Jeana odnajdywały się nagle rysy Dżepetta i kataryniarza Carla, w lalce Guignola podobieństwo do Pinokia czy Buratina. Na plan pierwszy wysuwała się kwestia istnienia relacji  pomiędzy lalką a jej twórcą, czy też twórcą jej życia w teatrze; relacji niezwykłej, stanowiącej intrygującą tajemnicę sztuki i fascynującą zagadkę dla sztuki”.
Z kolei o „malowanym na szkle” Zwyrtale muzykancie, uznanym za „najlepsze przedstawienie w dziejach światowego lalkarstwa”, które wyznaczyło na kolejne lata kierunek rozwoju polskiego i europejskiego teatru lalkowego,  tak wypowiadał się Henryk Jurkowski: „Było to najwybitniejsze przedstawienie Wilkowskiego i Kiliana. Odkrywało ono dla teatru lalek góralski folklor  w kształcie niezwykle teatralnym, lalce zaś przywracało jej byt…. plastyczny, wywodziło ją bowiem z ludowej sztuki figuratywnej. Dokumentowało nową drogę teatru polskiego”. W latach 60. i 70. Jan Wilkowski tworzył telewizyjny teatr lalkowy dla szerokiej publiczności, reżyserując  m.in.:  Zaklętego rumaka (1966), Kalosze szczęścia (1967), także ze scenografią Adama Kiliana oraz telewizyjne seriale (Teatrzyk w koszu, Ula z I B). W 1974 roku był współzałożycielem białostockiego Wydziału Lalkarskiego PWST w Warszawie , gdzie w latach 1974-1980 pełnił funkcję dziekana oraz wykładał na nowo powołanym Wydziale Reżyserii Teatru Lalek (1981-1990).
Mamy nadzieję, że wystawa archiwalnych zdjęć i lalek, towarzyszące jej dokumentalny film Marii Nockowskiej oraz wydawnictwo okolicznościowe, jakie przygotowuje Teatr Lalka, przybliżą Widzom dzieło Jana Wilkowskiego, łączącego po mistrzowsku język metafory, umowności i skrótu  z umiejętnością opowiadania o tajemnicach współczesnego świata – jego pięknie i  złożoności.

Jan Wilkowski (Jean), "Guignol w tarapatach", 1956, fot. Edward Hartwig (JPG, 2401KB)
Jan Wilkowski (Jean), "Guignol w tarapatach", 1956, fot. Edward Hartwig (JPG, 4340KB)